Chemia na straży pieniądza to lekcje chemii przeprowadzone przez panią Małgorzatę Kiepurę w dniach 26 - 27 stycznia 2023 roku w pięciu klasach pierwszych. Łącznie w zajęciach uczestniczyło 160 uczniów. Młodzież miała możliwość przeprowadzenia doświadczeń dotyczących reakcji metali z kwasami nieutleniającymi i utleniającymi.
Przykład doświadczenia uczniowskiego:
Stare, zabrudzone miedziaki.
Potrzebne będą: stare, zabrudzone monety o nominałach 1, 2, 5 groszy, sok z cytryny, ocet, sól kuchenna.
Jak zrobić doświadczenie? Do jednej zlewki wlać nieco octu. Do drugiej zlewki taką samą ilość soku z cytryny. Do każdej ze zlewek wsypać odrobinę chlorku sodu i dokładnie wymieszać. Włożyć monety na 15-25 minut do roztworów w obu zlewkach. Wyjąć monety, opłukać wodą, dokładnie wytrzeć i wypolerować.
Obserwacje: Zabrudzone monety po wyjęciu z roztworu i przetarciu są lśniące.
Wnioski : Nalot na monetach tworzy się w wyniku reakcji z wilgocią, powietrzem i innymi substancjami, znajdującymi się np. na naszych dłoniach czy w portfelach. Najczęściej na miedzianych monetach spotykamy nalot w kolorze rdzawym lub zielonkawym, będący mieszaniną zasadowych węglanów i tlenków miedzi. Gdy miedź jest wystawiona na działanie warunków atmosferycznych, może oddziaływać ze składnikami powietrza, głównie z tlenem. Zachodzi wówczas reakcja zwana utlenianiem - reagujące substancje wymieniają się elektronami i powstaje tlenek miedzi (2CuO).
Podczas doświadczenia monety zostały zanurzone w soku z cytryny i w occie. Obydwa te roztwory zawierają słabe kwasy (odpowiednio cytrynowy i octowy). Jednak wchodzą w reakcję ze związkami na monetach. Pomaga w tym dodatek elektrolitu w postaci soli kuchennej, czyli chlorku sodu. W wyniku reakcji z miedzią tworzą się jej sole, które są już rozpuszczalne w wodzie i łatwo je usunąć, opłukując monetę. W ten sposób możemy wyczyścić monety.
